763 Couperusbuurt Amsterdam

---

Het vernieuwingsplan voor de Couperusbuurt heeft als doel om de woonkwaliteit voor de bewoners te verbeteren, om met respect voor de cultuurhistorische waarde van het gebied de woningvoorraad in de buurt te vernieuwen, te komen tot een grotere differentiatie, extra woningen toe te voegen en de Burgemeester Röellstraat te transformeren naar een stadslaan. De Couperusbuurt is onderdeel van de Westelijke Tuinsteden en de wijk is opgezet vanuit het gedachtengoed van het Amsterdams Uitbreidings Plan (AUP). Het uitgangspunt is licht, lucht en ruimte en vertaald in een hiërarchische en gecomponeerde hoofdstructuur van groen met een netwerk van hoofdwegen waaraan verschillende buurten zijn ontworpen. De buurten hebben elk een eigen stedenbouwkundige opzet waarbij gebruik wordt gemaakt van eenduidige stedenbouwkundige bouwstenen.

Stedenbouwkundige footprint
De vernieuwingsopgave vertrekt vanuit de bestaande stedenbouwkundige structuur van de wijk om de generositeit van het bestaande groen te bestendigen en grote infrastructurele kosten te vermijden. De vernieuwingsstrategie zet in op, enerzijds de renovatie en opwaardering van bestaande stedenbouwkundige bouwstenen langsheen de noordelijke Van Tienhovengracht, en anderzijds op een herinterpretatie van de stedenbouwkundige stempels om tot een verdichting van de wijk te komen en de Burgemeester Röellstraat te transformeren naar een betekenisvolle stadslaan die aansluit bij het karakter van de Westelijke Tuinsteden.

Sloop-Nieuwbouw
De verdichting langs de Burgemeester Röellstraat is schatplichtig aan  de traditie van het AUP;  de opzet van de nieuwbouw is gebaseerd op een kamstructuur om zo het kenmerkende asymmetrisch straatprofiel te bekomen, zoals bijvoorbeeld ook in de Burgemeester De Vlugtlaan aanwezig is. De koppen van de kamstructuur, van 7 tot 8 bouwlagen, worden verbonden met tussenleden van 3 bouwlagen. Deze bebouwingstypologie vertrekt vanuit een goede bezonning van de binnenhoven en vormt gelijktijdig een  doorlopende gevelwand langs de Burgemeester Röellstraat.  
De gevelwand van de Burgemeester Röellstraat kent een afwijking van de kamstructuur in het Van Suchtelenhof en het Willem Paaphof door op een natuurlijke manier aan te sluiten bij de bestaand bouwblokken. Tevens vraagt de grote lengte van de Burgemeester Röellstraat om variatie in de gevelwand en is gekozen om de bestaande haken aan te vullen met bouwstenen parallel aan de Burgemeester Röellstraat. Zo wordt een duidelijke gevelwand langs de Burgemeester Röellstraat gedefinieerd zonder het oorspronkelijk principe van het hof te veel aan te tasten. 
Door het talud van de Burgemeester Röellstraat, en het niveauverschil met de achterliggende wijk, krijgt de plint een bijkomende hoogte aan de stadslaan, die op verschillende wijze kan worden ingevuld; bijvoorbeeld verhoogd wonen aan de straat, toegankelijke kleinschalige buurtvoorzieningen in de hoeken, een grootschalige commerciële plint met een grote netto vrije hoogte, of een combinatie van…

De bouwhoogte in de tussenstraten worden beperkt tot 4 bouwlagen in hoogte om te beantwoorden aan de karakteristiek 2:3 verhouding van de openbare ruimte in de Westelijke Tuinsteden en de binnenhoven van licht, lucht en ruimte te voorzien. De bouwstenen aan de Couperusstraat sluiten aan bij de bestaande portiekflats van het Van Suchtelenhof en het Willem Paaphof van 5 bouwlagen hoog. Zo sluit de hogere bebouwing aan bij het statuut van de Couperusbuurt, als bovenwijkse ontsluitingsweg en drager van de Couperusbuurt met gemeenschapsvoorzieningen als een kerk, een moskee, een bedrijvencluster, twee scholen, een plein en twee plantsoenen. 
Langs de Burgemeester Rendorpstraat worden de bouwstenen als een afwijking op de stedenbouwkundige stempels voorzien. De bebouwing bestaat uit solitaire stroken met een grotere diepte en 5 bouwlagen. Zo ontstaat een afwijkend straatprofiel met mogelijkheden om in de plint niet-woonfuncties te realiseren en de entree van de Couperusbuurt en het centrale plein op te laden. 

Renovatie
De Couperusbuurt maakt deel uit van het door het Rijk aan- gewezen “Wederopbouwgebied van Nationaal Belang Nieuw- West” en is daarmee een gebied waar bij de vernieuwing zorgvuldig met de erfgoedwaarden om moet worden gegaan. Voor de noordelijke stempels aan de Van Tienhovengracht is renovatie het uitgangspunt. De bestaande wooneenheden worden erg gewaardeerd door starters en alleenstaanden, maar zijn klein; vanwege de grote woningnood na de oorlog is een groot deel van de eengezinswoningen omgezet naar beneden- bovenwoningen. De renovatie van deze bouwstenen voorziet een uitbreiding op de begane grond om, enerzijds de wooneenheden op de begane grond te vergroten, en  anderzijds een private buitenruimte op de uitbouw te realiseren voor wooneenheden op de verdieping. 
De openbare ruimte van de binnenhoven wordt opgewaardeerd om de verblijfskwaliteit van de hoven, en de overgang van hof naar woning, te verbeteren. De binnenhoven krijgen het statuut van woonerf  en de aanwezigheid van de auto wordt teruggedrongen. De woningen blijven nog wel bereikbaar met de auto, maar het parkeren wordt georganiseerd aan de randen van de binnenhoven. 

Openbare ruimte
Als onderdeel van de vernieuwing van de Couperusbuurt zal ook de openbare ruimte opnieuw worden ingericht en worden bewoners actief bij de uitwerking betrokken. Uitgangspunt is dat de openbare ruimte uitnodigt om elkaar te ontmoeten; bestaande straten en binnenhoven worden autoluw gemaakt en groenstructuren versterkt.

De fysieke verbinding met het groene hof wordt in de noordelijke renovatiestrook geoptimaliseerd door via de tuinen toegang te realiseren tot het hof. Niet zozeer formeel met verharde paden, maar eenvoudigweg met een poortje in de erfafscheiding om direct vanuit de achtertuin het hof te betreden. De blokken die met de voordeuren aan het hof grenzen krijgen een margestrook, een private ruimte die naar eigen inzicht in te richten is met bijvoorbeeld een bankje of enkele bloembakken. 
Het Adriaan van Oordthof – nu een versteend oppervlak waar auto’s geparkeerd staan – krijgt een groenere uitstraling en de ruimte voor de auto wordt beperkt. Deze opwaardering moedigt een divers gebruik van het bedrijvencluster aan en kan het in de toekomst uitgroeien tot een energieke ontmoetingsplek in de wijk. Het plein op de hoek van de Burgemeester Rendorpstraat en de Louis Couperusstraat krijgt een meer menselijke maat en wordt, door toevoeging van groenvakken aan de randen, een aangenaam verblijfsgebied.

De groenstructuur in de zuidelijke nieuwbouwstrook volgt de bestaande groenstructuur en maakt het mogelijk om bestaande bomen te behouden en de toegankelijkheid van binnenhoven mogelijk te maken. De tussenstraten, in het verlengde van de parkachtige ruimte aan Burgemeester Eliasstraat en de groenstrook langs de Herman de Manstraat, worden extra groen ingericht . Aan de Burgemeester Röellstraat  wordt elke tussenstraat beëindigd met een bijkomende groenstructuur en bomen, om de ritmiek van de stadslaan te onderbreken en het groen van noord tot zuid door de buurt te trekken.

---

Gerelateerde projecten